دلایل، علائم و راه‌های درمان کم آبی بدن

«کم آبی بدن» (Dehydration) در فصل‌های گرم سال خصوصا در نواحی خشک کشور بسیار شایع می‌شود.

در هوای گرم و خشک بدن به علت شرایط محیطی در حال از دست دادن میزان زیادی آب است.

در این شرایط با کم نوشیدن آب و مایعات خطر کمبود چندین برابر می‌شود.

کسانی که دچار دهیدراسیون هستند،درواقع به اندازه کافی مایعات در خون خود ندارند که مواد مغذی و اکسیژن را به بافت‌های بدن برساند.

شما ممکن است با تعریق زیاد، دفع ادرار بیش از حد، یا به دلیل بیماری و مصرف داروهای خاصی، دچار دهیدراسیون شوید.

تمام این عوامل در کنار عدم جبران آب از دست رفته، کم آبی بدن در نوزادان، کودکان و بزرگسالان را تشدید می‌کند که عوارض خطرناکی را به دنبال دارد.

خصوصا کم آبی در بارداری که هم برای مادر و هم برای جنین بسیار خطرناک است.

در این مطلب قصد داریم علائم، دلایل و راه‌های درمان کم آبی بدن نوزاد، کودک و بزرگسال را برای شما شرح دهیم.

علائم کم آبی بدن

بسیار مهم است که علائم کم آبی بدن را به موقع تشخیص دهید.

برخی اوقات ممکن است احساس خوبی نداشته باشید یا متوجه تغییراتی در پوست خود شوید؛

مثل خشکی یا کاهش انعطاف‌پذیری (مثلا بعد از نیشگون گرفتن پوست به حالت قبل باز نگردد یا به کندی صاف شود).

کم آبی بدن نوزاد می‌تواند با پایین آمدن نیاز به تعویض پوشک مشخص شود.

با توجه نکردن به کم آبی بدن ممکن است علائم بیشتری ظاهر شود.

مهم‌ترین علائم کم آبی و از دست دادن آب بدن شامل موارد زیر است.

• سرگیجه
• سردرد
• خشکی دهان
• خشکی مجرای بینی
• ضعف
• حالت تهوع و حتی استفراغ
• پوستی که بعد از کشیدن به حالت قبل باز نگردد
• تیره شدن رنگ یا شدید شدن بوی ادرار و سوزش ادرار

علائم کم آبی بدن در کودکان

مهم‌ترین علائم کم آبی بدن در کودکان شامل این موارد است.

• خشکی دهان و زبان
• اشک نریختن به هنگام گریه
• عدم نیاز به تعویض پوشک بعد از ۳ ساعت
• گود رفتن چشم‌ها یا لپ‌ها
• تب بالا
• کج خلقی و بی‌حوصلگی
• پوستی که بعد از کشیدن به حالت قبل بازنگردد

علائم کم آبی بدن در میانسالان

علائم کم آبی بدن در میانسالان ممکن است با افراد بالغ و کودکان متفاوت باشد.

داروهایی که میانسالان و کهنسالان استفاده می‌کنند بیشتر باعث کم آبی بدن آن‌ها می‌شود.

یکی از علائم بسیار مشخص و رایج در میانسالان، کاهش حالت کشسانی پوست است که هنگام نیشگون گرفتن یا کشیدن پوست، پوست خیلی دیر به حالت اولیه برمی‌گردد.

دلایل کم آبی بدن

کم آبی بدن همیشه به این علت است که در مقایسه با میزان آب دریافتی میزان بیشتری آب از بدن خارج می‌شود.

بدن از ۳ طریق آب خود را از دست می‌دهد؛ تعریق، ادرار و مدفوع. عرق کردن بر اثر فعالیت‌های ورزشی، گرما یا هر دو اتفاق می‌افتد.

البته برخی از داروها هم می‌توانند تعریق را افزایش دهند.

تنفس شدید هنگام ورزش کردن وقتی که تنفس‌های بریده بریده دارید می‌تواند میزان قابل توجهی آب را از بدن خارج کند.

میزان زیادی از آبی که فکر می‌کنید هنگام ورزش کردن توسط تعریق از بدن خارج می‌شود را درواقع با تنفس شدید از دست می‌دهید.

بیشتر بخوانید: 

دفع زیاد ادرار نیز می‌تواند به سرعت باعث کم آبی بدن شود.

بعضی از دلایل رایج افزایش دفع ادرار عبارتند از: مصرف قرص‌هایی که با آب خورده می‌شوند، برخی نوشیدنی‌ها و بیماری‌هایی مانند دیابت.

مشکلات گوارشی مانند اسهال یا استفراغ که در فصل تابستان بین افراد در سنین مختلف بسیار رایج است نیز باعث از دست دادن میزان زیادی آب بدن می‌شود.

در صورت داشتن این دو علامت باید بدانید که بدن شما هیچ آبی جذب نمی‌کند.

درمان کم آبی بدن

بهترین درمان پیشگیری است؛ با نوشیدن آب و مایعات و خوردن غذا به اندازه کافی آب جذب کنید.

تمام آبی که شما در طول روز دریافت می‌کنید (تمام مایعات و غذاها شامل آب، قهوه، شیر، سوپ، آبمیوه و غیره) باید چیزی حدود نیم گالن باشد.

وقتی کمبود آب بدن و دهیدراسیون به جایی می‌رسد که علائم عنوان شده را نشان می‌دهد،ممکن است دیگر نتوانید فقط با آب این کمبود را جبران کنید و خوردن آب به تنهایی کافی نیست و زمانی رخ می‌دهد که بدن شما میزان زیادی «مایعات» و «الکترولیت» (پتاسیم و سدیم نمک) را از دست می‌دهد.

جالب است بدانید که «آب» با این که بسیار موثر است، فاقد الکترولیت است.

برای جبراین میزان الکترولیت از دست رفته، می‌توانید از غذاهای آبکی مانند سوپ، آبگوشت، سبزیجات و نوشیدنی‌هایی مانند آب میوه استفاده کنید تا میزان پتاسیوم بدن خود را به حد طبیعی افزایش دهید.

کم آبی بدن خصوصا در کودکان بسیار خطرناک است و ممکن است در عرض چند روز باعث مرگ آن‌ها شود.

همین‌طور در بارداری می‌تواند خطرات غیرقابل جبرانی برای کودک و مادر در پی داشته باشد.

برای کودکان پزشکان اغلب مکمل‌های خوراکی را توصیه می‌کنند که معمولا می‌توانید از داروخانه‌ها بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کنید؛

مکمل‌هایی مانند پدیالیت (Pedialyte)، سرالیت (Ceralyte) و اینفالیت (Infalyte).

عدم درمان می‌تواند منجر به شوک بدن شود.

اگر بیماری که دچار کم آبی بدن شده است فشار خون پایین یا نبض ضعیفی داشته باشد باید از طریق تزریق وریدی به او مایعات برسانند.

در صورتی که با این علائم یعنی سرگیجه، منگی، ضعف، افت فشار خون یا نبض ضعیف در فرد مواجه شدید لازم است فورا با اورژانس تماس بگیرید؛

چرا که آب بدن او به میزان خطرناکی افت پیدا کرده است و فرد نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد.

بیشتر بخوانید:۱۰ راهکار مؤثر برای مراقبت از پوست

علائمی که نشان میدهد از خودتان مراقبت نمیکنید

 

این واقعیت گاهی اتفاق می‌افتد که حتی زمانی که مصمم هستید زندگی سالمی داشته باشید و از خود مراقبت کنید، بدون اینکه متوجه بشوید بدنتان در حال عذاب کشیدن است.

برخی علائم وجود دارند که با اطلاع از آنها می‌توانید بفهمید که آن‌قدرها هم که تصور می‌کنید از خود مراقبت نمیکنید!

پزشکان برخی از این نشانه‌ها و راه‌های درمانشان را معرفی کرده‌اند.

۱. ابهام و فراموشی ذهن

گاهی که بعد از یک خواب راحت شبانه، از خواب بیدار می‌شوید احساس می‌کنید در این دنیا نیستید و کمی گیج شده‌اید.

حتی ممکن است برخی از کارهای روتین و معمول را فراموش کنید و بدون برداشتن کیف از خانه بیرون بزنید.

بهتر است بدانید که فراموشی فقط مربوط به افزایش سن نیست.

فراموشی و ابهام در ذهن نشان دهنده یک مشکل جدی است، می‌تواند به دلیل نامتعادل شدن هورمون‌هایی باشد که بر مشکلات شناختی اثر می‌گذارند.

فراموشی و زوال ذهن خصوصاً در زنان نشان‌دهنده مشکل هورمون تیروئید است.

بهتر است برای اینکه از این مشکل خیالتان راحت شود، یک آزمایش کامل خون انجام دهید که همه هورمون‌ها و نشانگرهای بیولوژیکی را اندازه‌گیری کند.به یاد داشته باشید که آزمایش هورمون تیروئید کامل علاوه بر سنجش این هورمون در خون، آنتی‌بادی‌های موجود تیروئید را هم برای تعیین علل مشکلات ذهنی اندازه‌گیری می‌کند.

هم در زنان و هم در مردان جمعیت باکتری‌های موجود در روده می‌تواند دلیل افکار پراکنده باشد.

به دلیل اینکه میکروبیوم روده با مغر در ارتباط است، زمانی که رژیم غذایی خود را بهبود ببخشید، وضوح و تمرکز ذهنتان افزایش می‌یابد.به گفته یکی از متخصصین، اغلب بیماران از دانستن این حقیقت که سلامت روده باعث افزایش کارکردهای شناختی مغز می‌شود، حیرت‌زده می‌شوند و زمانی که به سمت رژیم غذایی بهتر می‌روند، احساس هوشیاری، زیرکی ئ قدرت تمرکز بیشتری می‌کنند و می‌توانند مسائل بیشتری را به یاد آورند و فعالیت‌های ذهنی را بهتر انجام دهند.

مصرف بیشتر غذاهای پروبیوتیک باعث متعادل شدن میکروبیوم روده می‌شود.

۲. کمبود میل جنسی

با گذشت چند سال از ازدواج، میل جنسی در بسیاری از زوج‌ها کاهش پیدا می‌کند.

به گفته پزشکان با وجود اینکه میل جنسی می‌تواند کم و زیاد شود، اگر احساس می‌کنید که نیازی به آن در شما به وجود نمی‌آید، ممکن است دچار اختلال هورمونی شده باشید.

در این شرایط به پزشک مراجعه کنید تا هورمون‌هایی از جمله تستوسترون، استرادیول، استریول و پروژسترون را آنالیز کند.

از بین رفتن تعادل هورمون‌ها می‌تواند باعث مشکلات جدی از جمله خستگی، افسردگی، افزایش وزن و حتی مشکلات قلبی شود.

تست هورمون‌ها مانند یک نقشه راه عمل می‌کند و در ۹۹ درصد مواقع علل اصلی را نشان می‌دهد.

۳. استرس بیش از حد

با وجود اینکه همه ما با نگرانی‌هایی از جمله کار، خانواده، روابط و دیگر مسائل معمول زندگی می‌کنیم، استرس دائمی سلامت شما را به خطر می‌اندازد.

در این شرایط هورمون کورتیزول افزایش می‌یابد؛

زمانی که سطح کورتیزول نامتعادل شود باعث بدخلقی، نگرانی و افسردگی می‌شود و حتی ممکن است از عملکرد شناختی ضعیف از کمبود میل جنسی گرفته تا کاهش اعتماد به نفس رنج ببرید. افزایش هورمون کورتیزول حتی باعث افزایش چربی بدن و التهاب می‌شود که به خودی خود موجب کمبود اعتماد به نفس، ناامیدی و کاهش انرژی و احساس شادابی و سلامت می‌شود.

برای اینکه بتوانید بر این مشکلات فائق آیید، پزشکان پیشنهاد می‌کنند از طریق سلامت روده، به خود آرامش را بازگردانید.

از طریق بهبود و ارتقای رژیم غذایی راحت‌تر می‌توان هورمون کورتیزول را کنترل کرد و به طور کلی به متعادل شدن بدن هم کمک بیشتری کرد.

استرس را می‌توان مدیریت کرد و با حمایت صحیح آن را از بین برد.

زمانی که استرس کاهش یابد، سلامت کلی بدن و کیفیت زندگی هم افزایش پیدا می‌کند.

۴. احساس خواب‌آلودگی همیشگی

در کنار ورزش و رژیم غذایی خوب، خواب کامل و آسوده در شب یک عامل مهم در سلامت شماست.

با وجود خواب خوب، اگر همیشه احساس خواب‌آلودگی می‌کنید و فکر می‌کنید که هرگز یک خواب کافی ندارید، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید.

شاید دچار آپنه خواب شده‌اید؛

در این شرایط مسیر تنفسی مسدود می‌شود و چرخه خواب در طول شب دچار اختلال می‌شود.

این حالت با فشار خون بالا، افزایش وزن و مشکلات قلبی در ارتباط است.

خواب برای تنظیم ساعت داخلی بدن نیز ضروری است.

در بهترین حالت بدن الگوی خواب احیاکننده دارد.

با افزایش سن و نامتعادل شدن برخی هورمون‌های درونی بدن، به صورت سلسله‌وار برخی کمبودها و مشکلات برای بدن ایجاد می‌شود که خواب را کم می‌کند. زمانی که خوابتان دچار مشکل شده است، با مراجعه به پزشک می‌توانید علت برهم خوردن چرخه خواب خود را پیدا کنید و با برطرف کردن مشکل به الگوی صحیح خواب بازگردید.

۵. گرفتگی عضلات پا

از آنجایی که اغلب مردم ساعات زیادی از روز را پشت کامپیوتر یا جلوی تلویزیون و در حالت نشسته می‌گذرانند، مشکلاتی از جمله کشیدگی عضلات پا و گرفتگی آنها ظاهر می‌شوند.

البته اسپاسم‌های مکرر عضلات می‌تواند نشان دهنده سطح پایین منیزیم بدن هم باشد.

مشکل گرفتگی عضلات در دراز مدت می‌تواند باعث مشکلات جدی در سلامتی بدن شود.

احتمال تپش قلب و ضربان غیرعادی قلب می‌تواند باعث سکته قلبی و مرگ ناگهانی شود.

برای کاهش گرفتگی و کشیدگی عضلات مصرف غذاهای غنی از منیزیم را افزایش دهید، بادام، تخمه کدو و موز از جمله این مواد غذایی هستند.

به تشخیص پزشک هم می‌توانید از مکمل‌های دارویی استفاده کنید.

۶. خواب رفتن دست و پا

مراقبت

احساس گزگز زمانی که به طور معمول اتفاق بیفتد، مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی اگر دست‌ها و پاهایتان به طور منظم دچار خواب رفتگی و گزگز می‌شوند، به این معنا است که دچار کمبود ویتامین ب ۱۲ شده‌اید. اگر این کمبود را درمان نکنید، نبود این ماده مغذی ضروری بدن باعث کم‌خونی یا آنمی می‌شود و در شرایط حاد هم بیماری‌های عصبی را به وجود می‌آورد.برای اینکه مطمئن شوید میزان ویتامین ب ۱۲ در بدن شما متعادل است، به سراغ مصرف غذاهایی بروید که غنی از جلبک سبز آبی، تخم مرغ و لبنیات هستند.

افرادی که سبک زندگی گیاه‌خواری یا خام‌خواری را پیش گرفته‌اند، مصرف مکمل‌های دارویی حاوی ب ۱۲ ضروری است.

۷. خشکی بیش از حد پوست

مراقبت

با آمدن فصل سرما، خشک شدن پوست به یکی از نگرانی‌ها تبدیل می‌شود.

ولی بهتر است برخی از علائم مهم را در بدن مورد توجه بیشتری قرار دهید.

نقاط پوسته پوسته و خارش‌آور روی پوست می‌تواند دلیل این باشد که رژیم غذایی کم‌چربی دارید و دچار کمبود اسید چرب هستید. در کنار استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده به صورت روزانه که مناسب نوع پوست شما باشد، در رژیم غذایی خود از چربی‌های مفید هم استفاده کنید.

آووکادو، گردو و زیتون از جمله مواد غذایی مفید برای شما هستند.

۸. جوش زدن

مراقبت

با وجود اینکه جوش زدن می‌تواند ژنتیکی باشد و یا به دلیل تغییرات هورمونی پدید آید، برخی از عوامل دیگر هم می‌توانند باعث جوش‌های نامعمول شوند که یکی از آنها استرس است.

استرس‌های کاری یا استرس‌هایی که در حین امتحان‌های دانشگاهی به فرد وارد می‌شود، باعث بروز جوش می‌گردد.

در حین خواب، سطح کورتیزول به طور طبیعی کاهش پیدا می‌کند.

مصرف زیاد مواد قندی و چرب باعث افزایش قند خون می‌گردد و التهاب را بیشتر می‌کند.

گفته می‌شود شیر گاو و سرشیر هم التهاب و جوش صورت را بیشتر می‌کند.

۹. احساس خستگی بعدازظهر

مراقبت

مسلماً بعد از چند ساعت نشستن در جلسات طولانی و کسل‌کننده کاری احساس خواب‌آلودگی و خستگی می‌کنید.

ولی اگر احساس خستگی ظهر گاهی شما همیشگی است، دلیل آن می‌تواند مصرف غذای نادرست برای ناهار باشد که باعث می‌شود استقامت و بینه خود را قبل از وعده غذایی بعدی از دست دهید.غذاهای غنی از کربوهیدرات مانند پیتزا، ساندویچ یا دیگر غذاهایی که با نان خورده می‌شوند، باعث افزایش قند خون شود که چند ساعت بعد کاهش پیدا می‌کند.قند خون پایین باعث خواب‌آلودگی و خستگی فرد در بعدازظهر می‌گردد و در بسیاری از مواقع خود او دلیلش را نمی‌داند.

به جای اینکه به دنبال یک خوراکی شیرین یا دارای کافئین باشید، به سراغ میان وعده‌هایی بروید که حاوی پروتئین، چربی و فیبر باشد تا قند خون را حفظ کند.